Veel gestelde vragen en hun antwoorden

We merken dat de term ‘ervaringsdeskundige’ in verschillende contexten opduikt om elke vorm van ervaringskennis aan te duiden. Het begrip wijst op iemand die zelf (veel) ervaring heeft op een bepaald gebied. De kennis van de persoon in kwestie is dus niet gebaseerd op studie, maar op eigen ervaring.

Alle mensen die geleefd hebben in armoede, hebben armoede-ervaring en zijn dus eigenlijk ervaringsdeskundig.

We gebruiken de term ‘opgeleide’ ervaringsdeskundige’ om er op te wijzen dat men in deze functie niet alleen put uit eigen ervaring, maar zich ook baseert op de ervaringen van anderen en in staat is over de grenzen van de eigen ervaring heen te kijken. Het zijn mensen die hun ervaringen via een opleiding hebben verwerkt en verruimd naar een bredere uitsluiting-ervaring, onderbouwd met theoretische modellen over communicatie, systeembenadering en contextuele theorie.

Via de opleiding hebben zij houdingen, vaardigheden en kennis aangereikt gekregen om de verruimde armoede en uitsluiting-ervaring beroepsmatig en professioneel aan te wenden in alle sectoren van de bestrijding van armoede en sociale uitsluiting.  

Door de voortdurende uitsluiting van mensen in armoede groeit er een diepe kloof tussen mensen in armoede en de rest van de samenleving. Dit heeft als effect dat mensen die niet in armoede opgroeien of leven, grotendeels onbekend blijven met de dagelijkse realiteit van armoede.

Bovendien is het ook zo dat mensen in armoede zich moeilijk of niet kunnen inleven in het perspectief van de samenleving.

Deze missing link gaat over een wederzijds niet kennen van elkaars leefwereld, elkaars gevoelens en verwachtingen, elkaars waarden en normen, elkaars denkpatronen en oplossingsstrategieën, elkaars evidenties, enz.

De missing link gaat evenzeer over het zich niet bewust zijn dat men al die aspecten van elkaars leefwereld niet kent.

Tussen alle mensen zitten missing linken: hoe grote het verschil van leefwereld, hoe dieper deze kloof is en hoe moeilijker ze te overbruggen is.  

Momenteel loopt er geen opleiding tot ‘ervaringsdeskundige in armoede en sociale uitsluiting’.

Door werkgevers van ervaringsdeskundigen armoede en sociale uitsluiting en GGZ wordt samengewerkt aan een dossier voor de beroepskwalificatie van alle ervaringsdeskundigen. Hierin wordt vastgelegd wat je moet kennen en kunnen om dit beroep uit te oefenen.

Dit dossier zal de basis vormen voor de nieuwe opleidingen tot ervaringsdeskundige in de verschillende welzijnssectoren.  

Mensen die van jongs af aan in een armoedesituatie zijn opgegroeid, hebben vaak onvoldoende houdingen, vaardigheden en competenties kunnen ontwikkelen die nodig zijn om aanvaard te worden en te kunnen functioneren in onze maatschappij.

Bovendien worden vaardigheden en gedrag die ontwikkeld zijn vanuit het moeten overleven vaak veroordeeld en niet begrepen in onze samenleving. Hun verdere beroeps- en maatschappelijk leven wordt hierdoor gehypothekeerd.

Bij de meeste cursisten omvat de armoedesituatie een variabele puzzel van sociale, psychologisch en structurele elementen die met elkaar samenhangen: laag gezinsinkomen, ouders met beperkte opvoeders-’inzichten’ (vaak gekleurd vanuit eigen kwetsuren), gezinsisolatie, uitsluitingsmechanismen op school en in de buurt, negatieve schoolcarrière, uithuisplaatsing in instellingen of pleeggezinnen, emotionele kwetsbaarheid, overlevingspatronen die maatschappelijk veroordeeld worden, …  

Het doel van de opleiding is om mensen in te schakelen als ervaringsdeskundige.

We stellen vast dat de ervaring van geschonden basisvertrouwen van heel jongs af aan, een belangrijke kern is van deze functie. Het is van hieruit dat zij hun begrip opbouwen naar andere mensen, dat zij verbinding maken.

Wegens de grote impact van de ervaringen van armoede en uitsluiting in de jeugdjaren, is het noodzakelijk dat ervaringsdeskundigen deze bagage meedragen en kunnen inzetten in hun werk.  

Momenteel richt deLink zich, in samenwerking met verschillende CVO’s en Ligo vzw, specifiek naar mensen in armoede. DeLink werkt wel mee op vraag van verschillende organisaties aan de opstart van opleidingen tot ervaringsdeskundigen in andere domeinen.  

Het verschil in handelen vertrekt vanuit de verschillende ervaringswerelden tussen opgeleide ervaringsdeskundigen en hulp- en dienstverleners. Door het binnenbrengen van de ervaring van armoede in een organisatie worden blinde vlekken zichtbaar. Ervaringsdeskundigen signaleren wanneer situaties of beslissingen onvoldoende rekening houden met mensen in armoede.

De verschillende ervaringsbasis zorgt er bovendien voor dat opgeleide ervaringsdeskundigen meestal anders in het werkveld staan. Zo wordt de directe stijl in communicatie die sommige ervaringsdeskundigen hanteren, vaak benoemt als een meerwaarde.

Ook is het opvallend hoe goed ervaringsdeskundigen, personen die in armoede leven kunnen aanvoelen. Het feit dat mensen in armoede ervaringsdeskundigen erkennen als lotgenoten die dezelfde taal spreken, opent de deur voor een diepgaander contact.

Tenslotte zijn opgeleide ervaringsdeskundigen erg gericht op empowerment, op het erkennen en ondersteunen van de krachten en eigen beslissingsrecht van de hulpvrager.  

Om aan armoedebestrijding te doen is het noodzakelijk mensen zelf op een actieve manier te betrekken. Er is nood aan de ervaringskennis van mensen in armoede.

Het betrekken van mensen in armoede kan via de inzet van opgeleide ervaringsdeskundigen in armoede en sociale uitsluiting. Daarnaast kan je ook samenwerken met een vereniging waar armen het woord nemen. Of kan je samenwerken met mensen in armoede uit de buurt of uit het cliënteel van je organisatie.

Als je kiest om samen te werken, is het belangrijk dat dit gebeurt zowel bij de ontwikkeling, de uitvoering als bij de evaluatie.  

Wil je beroep doen op een opgeleide ervaringsdeskundige of wil je gebruik maken van onze dienstverlening, contacteer ons via het contactformulier. Wij bekijken samen je vraag.  

DeLink heeft een aanbod in ondersteuning, aanwerving en tewerkstelling van ervaringsdeskundigen.

Dit aanbod bestaat uit ondersteuning in het opstellen van functie- en competentieprofielen, vacatures en sollicitatievragen, voorbereiden van het werkveld met de collega’s, coaching en intervisie van de tandem of van het team. Neem gerust een kijkje in ons aanbod.

Wil je gebruik maken van onze ondersteuning bij het aanwerven van ervaringsdeskundigen, contacteer ons via het contactformulier. Wij bekijken samen je vraag.  

De eigen ervaring van de ervaringsdeskundige is de basis van kennis die permanent beschikbaar blijft.

Opgeleide ervaringsdeskundigen geven aan dat het gevoel van uitsluiting in zijn extreme vorm, zoals die voorkomt bij mensen die van jongs af aan met armoede en sociale uitsluiting worden geconfronteerd, niet te vergeten valt. “Dat zit in je gebakken en krijg je er nooit meer uit.”

Een opgeleide ervaringsdeskundige bouwt voortdurend verder aan zijn deskundigheid. De kern van ervaringsdeskundigheid groeit en verdiept eerder dan dat het afneemt, net zoals in andere beroepen. Een blijvend contact met de doelgroep is daarin essentieel. Die contacten stellen de ervaringsdeskundigen in staat om inzake de dagelijkse werkelijkheid van armoede de vinger aan de pols te houden.

Een opgeleide ervaringsdeskundige beschouwt zijn functie niet noodzakelijk als een functie voor het leven. Sommige ervaringsdeskundigen hebben de wens om te kunnen doorgroeien.